Zima w Tatrach to czas pięknych krajobrazów, ośnieżonych szczytów i niezapomnianych przygód. Jednak zimowe szlaki w Tatrach to także surowe warunki, które wymagają od turystów szczególnego przygotowania. Jednym z najpoważniejszych zagrożeń podczas zimowych wędrówek jest hipotermia – stan obniżonej temperatury ciała, który może zagrażać życiu.
W tym artykule wyjaśniamy, czym jest hipotermia, jak się przed nią chronić oraz co zrobić, gdy spotkamy się z jej objawami.
Czym jest hipotermia?
Hipotermia to stan, w którym temperatura głęboka ciała spada poniżej 35°C. Normalnie organizm utrzymuje temperaturę w granicach 36,5–37,5°C, ale w warunkach niskiej temperatury, silnego wiatru czy wilgoci może dojść do szybkiego wychłodzenia. W górach zimą takie warunki występują regularnie, zwłaszcza na wysokościach powyżej 1500 m n.p.m., gdzie zimowe szlaki, takie jak Szpiglasowy Wierch czy Czerwone Wierchy, mogą być szczególnie niebezpieczne.
Przyczyny hipotermii w górach
- Ekstremalne warunki atmosferyczne: niska temperatura, silny wiatr i wilgoć.
- Nieodpowiedni ubór: brak odzieży termicznej, wodoodpornych kurtek i zapasowych suchych rzeczy.
- Zmęczenie fizyczne: wyczerpanie osłabia zdolność organizmu do utrzymania ciepła.
- Wilgoć: przemoczona odzież (np. w wyniku potu, deszczu lub śniegu).
- Brak wiedzy i przygotowania: nieumiejętność rozpoznania objawów hipotermii lub ich ignorowanie.
Objawy hipotermii
Rozpoznanie hipotermii na wczesnym etapie może uratować życie. Objawy dzielimy na trzy fazy:
1. Wczesna hipotermia (35–32°C):
- Intensywne dreszcze.
- Uczucie zimna na skórze.
- Zmęczenie, senność.
- Zaburzenia koncentracji i trudności w porozumiewaniu się.
2. Umiarkowana hipotermia (32–28°C):
- Spowolniona mowa i ruchy.
- Dezorientacja, brak logiki w podejmowanych decyzjach (np. zdejmowanie odzieży mimo zimna).
- Zanik dreszczy.
- Bladość skóry, zimne ciało w dotyku.
3. Ciężka hipotermia (poniżej 28°C):
- Utrata przytomności.
- Powolne, płytkie oddychanie.
- Zanikanie tętna.
- Ryzyko zatrzymania krążenia.
Jak się chronić przed hipotermią na zimowych szlakach?
1. Odpowiednie przygotowanie:
- Ubierz się na cebulkę: bielizna termoaktywna, warstwa izolacyjna (np. polar) i kurtka wodoodporna to podstawa.
- Noś czapki, szaliki i rękawice. Aż 70% ciepła może uciec przez głowę!
- Zabierz zapasowe skarpety, rękawiczki i warstwę ubioru na wypadek przemoczenia.
2. Planuj trasę z głową:
- Wybieraj szlaki adekwatne do swojego poziomu doświadczenia, takie jak Tatry z przewodnikiem dla mniej zaawansowanych, lub trudniejsze zimowe wycieczki z rakami i czekanem.
- Sprawdzaj prognozę pogody i komunikaty lawinowe.
3. Zadbaj o energię i ciepło:
- Zabierz termos z ciepłą herbatą.
- Noś wysokoenergetyczne przekąski, np. batoniki, orzechy czy żelki.
- Rób regularne przerwy, ale unikaj długiego postoju na zimnie.
Co zrobić, gdy dojdzie do hipotermii?
- Zapobiegaj dalszemu wychładzaniu:
- Znajdź osłonięte miejsce (np. wiata, zagłębienie terenu).
- Zdejmij wilgotne ubranie i zastąp je suchym.
- Owiń poszkodowanego kocem termicznym, użyj rękawic ogrzewających.
- Podaj ciepły napój:
- Nie gorący! Zbyt duża różnica temperatur może pogorszyć stan.
- Absolutnie nie podawaj alkoholu – rozszerza naczynia krwionośne, co przyspiesza wychłodzenie.
- Ogrzewaj ciepłem własnego ciała:
- Przytul poszkodowanego w miarę możliwości.
- Wezwij pomoc:
- W Polsce w górach dzwonimy pod numery 985, 601 100 300 lub 112.
Dlaczego warto uczestniczyć w kursach lawinowych?
Nauka radzenia sobie z hipotermią i innymi zagrożeniami zimowymi to klucz do bezpiecznego przebywania w górach. Kursy lawinowe prowadzone przez doświadczonych przewodników i ratowników, takich jak Szkoła Górska przy Morskim Oku, oferują praktyczne szkolenia z zakresu ratownictwa i technik przetrwania. Uczestnicy uczą się m.in.:
- Jak korzystać z detektora lawinowego, sondy i łopaty.
- Jak szybko reagować w sytuacji kryzysowej, np. hipotermii.
- Jak planować bezpieczne wycieczki, takie jak na Szpiglasowy Wierch zimą czy Czerwone Wierchy zimą.
Podsumowanie
Zimowe szlaki w Tatrach kuszą niezwykłą atmosferą i przygodami, ale wymagają pokory i odpowiedzialności. Pamiętaj, że Twoje przygotowanie i znajomość zasad bezpieczeństwa mogą uratować nie tylko Twoje życie, ale i innych na szlaku. Planuj wędrówki rozsądnie, ucz się na kursach lawinowych i nie zapominaj o szacunku dla gór. Tatry zimą to niezwykła przygoda, która może być w pełni bezpieczna, jeśli tylko zadbasz o każdy szczegół.