Bezpieczeństwo w górach zimą to priorytet każdego odpowiedzialnego turysty. Jednym z kluczowych elementów zimowego wyposażenia są raki i raczki. Te dwa narzędzia różnią się konstrukcją, przeznaczeniem i sposobem użycia, dlatego ważne jest, by zrozumieć, kiedy i gdzie po nie sięgać. W tym artykule przybliżę ich zastosowanie, rodzaje oraz zasady użytkowania, bazując na doświadczeniu zdobytym podczas licznych wypraw w Tatry.
Sandały, adidasy, buty trekkingowe, podejściowe, półbuty i mokasyny… W górach można zobaczyć wszystko i my już niczemu dziwić się będziemy. Jeśli ktoś potrafi w sandałach tatrzańskie szczyty zdobywać i nie zrobi sobie, a przede wszystkim komuś innemu krzywdy - proszę bardzo. My będziemy jednak promować bezpieczeństwo, dlatego latem polecać będziemy coś bardziej solidnego niż czółenka, a zimą raki i raczki. To od nich często zależeć będzie nasze zdrowie i życie.
Raki i raczki – czym się różnią?
Raki na buty
Raki to zaawansowany sprzęt wspinaczkowy i turystyczny, który montuje się na butach, by umożliwić bezpieczne poruszanie się po stromych, oblodzonych szlakach, lodowcach czy w terenie wysokogórskim. Wyposażone w ostre zęby, raki wbijają się w lód i twardy śnieg, zapewniając stabilność.
Raczki w góry
Raczki to uproszczona wersja raków, przeznaczona do mniej wymagającego terenu. Składają się z elastycznej gumowej oprawy i krótkich kolców, które zwiększają przyczepność na śliskich nawierzchniach, takich jak zmrożone szlaki czy chodniki w dolinach.
Rodzaje raków na buty na zimowe wycieczki w góry
1. Raki koszykowe
- Montowane za pomocą pasków i owego koszyka.
- Uniwersalne, pasujące do różnych butów.
- Idealne dla początkujących turystów oraz w łatwy teren turystyczny.
2. Raki automatyczne
- Przeznaczone do butów ze specjalnym rantem z przodu i z tyłu.
- Zapewniają doskonałą stabilność, stosowane w wspinaczce wysokogórskiej.
- Szybkie w montażu, ale wymagają kompatybilnego obuwia.
3. Raki półautomatyczne
- Łączą zalety paskowych i automatycznych.
- Tył mocowany na zacisku, przód przy paskach.
- Uniwersalne w użytkowaniu, nadają się zarówno na trekking, jak i trudniejsze szlaki.
Podział raków na buty według liczby zębów:
- 10-zębne: do trekkingu w umiarkowanych warunkach.
- 12-zębne: do trudniejszych tras i wspinaczki w lodzie.
- Zęby przednie poziome: Zaprojektowane do lodu i stromych podejść.
Rodzaje raczków na buty
1. Raczki turystyczne
- Wyposażone w kilkanaście krótkich zębów, połączonych łańcuszkami
- Montowane za pomocą gumowej oprawy, łatwe w zakładaniu.
- Sprawdzą się na oblodzonych ścieżkach, w dolinach lub na miejskich chodnikach.
2. Miniraki
Zestaw kilku zębów, mocowany za pomocą taśm na środkowej części podeszwy buta
3. Nakładki antypoślizgowe
Zamiast zębów mają system niewielkich kolców, osadzonych na gumowym panelu.
Kiedy używamy raków na buty, a kiedy raczków?
Raki – wymagające tereny podczas zimowej wycieczki w Tatry
Sprawa z jednej strony jest prosta, z drugiej dość skomplikowana. A zatem odpowiedź na pytanie, kiedy raczki a kiedy raki brzmi: to zależy. Albo: to skomplikowane a do wszystkiego należy podejść z głową. Ogólnie: w lekkim terenie, łagodnym, nawet gdy jeśli ślisko, raczej po upadku nie zginiemy. Za to w stromym zalodzonym terenie brak raków grozić będzie sądem ostatecznym…
Raki są niezbędne na:
- stromych, oblodzonych podejściach (np. na Rysy czy Świnicę),
- graniowych szlakach pokrytych śniegiem (np. Orla Perć zimą),
- trasach z elementami wspinaczki lodowej,
- lodowcach i wyższych partiach Tatr, gdzie grunt jest zamarznięty.
Raki zapewniają bezpieczeństwo w ekstremalnych warunkach, ale wymagają odpowiedniej techniki chodzenia i wprawy. A tę można nabyć i przećwiczyć choćby na kursie zimowej turystyki wysokogórskiej.
Raczki na buty – doliny i lekkie podejścia
Raczki sprawdzą się:
- na spacerach w dolinach (np. Dolina Chochołowska, Dolina Kościeliska),
- na niewielkich, zmrożonych wzniesieniach,
- w codziennych warunkach miejskich, gdy chodniki są oblodzone.
Raczki są wygodne w użyciu, lekkie i pakowne, ale ich zęby są za krótkie, by poradziły sobie w stromym i wymagającym terenie. Nie mają też - bo mieć nie mogą - nakładek antyśniegowych - więc w głębszym czy mokrym śniegu po prostu raczki działać nie będą.
Jak dobrać raki do butów i raczki?
1. Ocena trasy
Przed wycieczką zaplanuj trasę i sprawdź warunki pogodowe. Raki będą konieczne w stromym, lodowym terenie, podczas gdy raczki wystarczą na spacer w dolinie.
2. Dobór butów
Raki automatyczne i półautomatyczne wymagają specjalistycznego obuwia z rantami i odpowiedniej podeszwy. Do raków koszykowych i raczków wystarczą solidne buty trekkingowe.
3. Komfort użytkowania
Raczki są szybkie w zakładaniu, co jest ich dużą zaletą podczas krótkich wycieczek. Raki, choć bardziej czasochłonne w montażu, oferują niezrównaną stabilność. Ale trzeba nauczy się w nich chodzić - biegłość można osiągnąć na kursach zimowej turystyki wysokogórskiej.
Jak chodzić w rakach i raczkach?
1. Technika chodzenia w rakach
Chodź „na całych stopach” – każdy ząb raków powinien dotykać podłoża.
Unikaj stawiania stóp zbyt blisko siebie, by nie zahaczyć o nogawki.
2. Regularna konserwacja
Po użyciu wyczyść sprzęt z lodu i śniegu. Wysusz
Przechowuj raki i raczki w suchym miejscu, aby zapobiec korozji.
3. Ostrożność w raczkach
Nie używaj raczków na stromych zboczach – brak długich zębów nie zapewni odpowiedniej przyczepności.
4. Dostosowanie do warunków
Nie zakładaj raków na odcinkach bez śniegu – może to uszkodzić zęby i osłabić przyczepność.
Raki a raczki. Porady praktyczne
1. Raki i raczki to nie wszystko
Zimą nie zapomnij o kijkach trekkingowych z talerzykami, które zwiększają stabilność, oraz o czekanie, który pomoże w stromym terenie.
2. Zawsze miej ze sobą zapasowy pasek, trytytkę lub gumkę
Pęknięcie mocowania w trudnych warunkach może być problematyczne, czasem bardzo grożne, dlatego warto się zabezpieczyć.
3. Ćwicz technikę
Przed trudniejszą wycieczką poćwicz chodzenie w rakach na mniej wymagającym terenie, by opanować balans i technikę kroków.
4. Dobierz buty do raków. Albo na odwrót.
Jeśli chcesz kupić raki, zabierz do sklepu buty, do których mają pasować. Bo nie wszystkie - szczególnie jeśli chodzi o automaty - raki do butów pasują. I na odwrót. A jeśli nie chcesz kupować, zawsze możesz pożyczyć.
Raki na buty - podstawa bezpieczeństwa podczas zimowych wycieczek wysokogórskich
Raki i raczki to podstawowe narzędzia każdego zimowego turysty w Tatrach. Raki zapewniają bezpieczeństwo na stromych szlakach i w trudnym terenie, podczas gdy raczki sprawdzą się na mniej wymagających trasach. Wybór odpowiedniego sprzętu zależy od charakterystyki trasy, warunków pogodowych oraz doświadczenia turysty. Pamiętaj, że w górach zimą najważniejsze jest przygotowanie i rozsądek – odpowiednie wyposażenie może uratować życie.